Napędy

Większość współczesnych napędów CD-ROM pracuje przy wykorzystaniu najbardziej rozpowszechnionej metody przesyłania danych mianowicie ATAPI. Maksymalny tryb PIO/DMA dla większości z nich to UDMA/33 choć istnieją jeszcze napędy na PIO-4 (modele firmy LG i Samsung). Urządzenia bazujące na interfejsie ATAPI wyposażone są dźwiękowe wyjścia analogowe, cyfrowe i słuchawkowe. Nieliczne modele przeznaczone do pracy na interfejsie SCSI nie posiadają cyfrowych wyjść audio. Obecne napędy płyt CD-ROM pracują z prędkością od 40X(Teac CD-540E) do 56X(Artec CHA-56). Jedynym wyjątkiem wśród tego typu napędów jest Kenwood UCR-421 pracujący z prędkością 72X. Napęd ten dzięki zastosowaniu rewolucyjnej techniki firmy ZEN zwanej TrueX Multibeam Illumination (odczyt 7 ścieżek jednocześnie) oferuje bardzo dobrą wydajność przy niskim poziomie szumu (prędkość obrotowa jak dla standartowego modelu 10X ok. 3000obr/min.). Niestety i ta technologia jak na razie ma wady. Jedną z nich jest słaby współczynnik korekcji błędów (99% gdzie standartowe odtwarzacze mają 100% skuteczność), wolny odczyt nawet lekko porysowanych płyt (ok. 504Kb/s) oraz bardzo przeciętny odczyt płyt CD-RW.

Czytnik CD-ROM (angielskie CD-ROM reader) to urządzenie wejściowe komputera umożliwiające czytanie informacji zapisanych w pamięciach CD-ROM, popularnie nazywanych płytami kompaktowymi (CD-ROM, dysk CD, kompakt, Compact Disk Read-Only Memory, popularny dysk kompaktowy zastosowany w komputerze jako pamięć tylko odczytywalna. Technologia wytwarzania muzycznych płyt kompaktowych i pamięci CD-ROM jest taka sama. CD-ROM należy do grupy optycznych urządzeń pamięci i mieści zazwyczaj do 600 MB danych możliwych tylko do czytania. Szybkość odczytywania dysków CD-ROM ulega zwielokrotnieniu w stosunku do podstawowej, co znajduje odzwierciedlenie w ich oznaczeniach: 2x, 4x,..., 24x, 32x, 36x itd., ale o tym już dalej).

Czytnik DVD-ROM (angielskie DVD-ROM reader) natomiast to urządzenie wejściowe komputera umożliwiające odczytywanie informacji masowych, w szczególności wizualnych i dźwiękowych, zgromadzonych na dysku DVD. Napędy DVD dzięki swojej unikatowej technologii potrafią odczytywać płyty CD-Rom, CD-rw oraz DVD-Rom. Główna różnica pomiędzy nośnikami DVD i CD polega na pojemności każdego z nośników. Płyta typu DVD potrafi pomieścić aż do 17Gb przy zapisie dwustronnym i dwuwarstwowym. Odległość pomiędzy ścieżkami w płycie DVD wynosi 0,74mikrometra (CD 1,6 mikrometra).

Aby napędy CD ROM i DVD ROM mogły funkcjonować potrzebują specjalnego kontrolera, służącego do przesyłania danych pomiędzy napędem a komputerem. Kontroler taki jest już często zintegrowany z kartą dźwiękową - wówczas przewód danych napędu należy podłączyć właśnie do niej. Inne przyłączane są podłączane do kontrolera dysku twardego. Najwygodniejszym rozwiązanie są kontrolery SCSI. Jeżeli mamy taki kontroler, możemy do niego przyłączyć dowolne urządzenie SCSI, także napęd CD ROM.

Dlaczego CD-ROM?
Przy odgrywaniu płyt z muzyką napęd pracuje zawsze z prędkością x1, więc jego nominalna prędkość odczytu traci na znaczeniu. W takiej sytuacji ujawnia się pierwsza zaleta sprzętu komputerowego - cena. Napędy x4, x8 czy nawet o kilkunastokrotnej prędkości mają obecnie bardzo niską wartość. Sprawne urządzenia sprzedawane są na giełdach za symboliczne kwoty (ok. 20 zł), a do naszych celów nadają się doskonale. Trzeba wybrać tylko takie, które mają przycisk PLAY uruchamiający odtwarzanie płyt audio. Sprawdźmy, czy na obudowie jest taki klawisz - szczególnie wtedy, gdy kupujemy starsze urządzenie.

  Napędy CD-ROM (z wyjątkiem bardzo starych, mających czasem kłopoty z krążkami CD-RW) odczytują bez problemu wszelkie rodzaje nośników - płyty tłoczone, CD-R i CD-RW. "Zwykłe" odtwarzacze audio, zwłaszcza te starszej generacji lub wbudowane w tani sprzęt przenośny, lubią płatać figle. Nie widzą wcale płyt CD-RW, a i z krążkami CD-R bywa różnie - na przykład obsługują tylko te o określonej barwie.

  Kolejnym plusem jest korekcja błędów - przeważnie lepsza niż w odtwarzaczach audio. Płyta CD-Data wiruje znacznie szybciej niż krążek CD-Audio, a zatem wymaga lepszych algorytmów korekcji błędów. Co robi napęd CD-ROM, gdy używamy porysowanego krążka z danymi? Zwalnia obroty! A skoro, odtwarzając płytę CD-Audio, urządzenie pracuje z prędkością tylko x1, ma spory zapas czasu na korekcję. W efekcie zazwyczaj radzi sobie bez problemu z płytami, które w odtwarzaczach audio odgrywane są z trzaskami, przeskokami itd.

  Zaskakuje też wyjątkowa odporność napędu CD-ROM na wstrząsy. Problemy z drganiami płyty wirującej z ogromnymi prędkościami zmusiły producentów do opracowania ulepszonych mechanizmów ogniskowania lasera i wymyślnej amortyzacji mechanizmu. Napęd CD-ROM pracujący z prędkością x1 okazuje się wyjątkowo odporny na drgania. Przeprowadzałem nieraz testy z potrząsaniem urządzenia podczas odtwarzania płyty i nie zauważyłem żadnych zakłóceń w pracy. Lepiej nie próbować tego ze stacjonarnymi odtwarzaczami audio.

  Wniosek z przedstawionych tu rozważań jest jeden. Stary komputerowy napęd CD-ROM okaże się jeszcze do czegoś przydatny i dobrze się sprawdzi w roli odtwarzacza CD-Audio. Sama przeróbka jest bardzo prosta, a cena potrzebnych elementów nie przekroczy kilkudziesięciu złotych.

Wszystkie napędy CD ROM są wyposażone w możliwość odtwarzania płyt kompaktowych. Oznacza to, że nie potrzebują oddzielnej karty dźwiękowej, by za pomocą komputera odtworzyć dyski audio. Większość napędów posiada na przedniej ścianie dwa przyciski. Służą one do otwierania i zamykania szuflady napędu oraz uruchomienia i zatrzymania odtwarzanych płyt kompaktowych. Najczęściej znajdziemy tu jeszcze gniazdo wejścia na słuchawki i regulator siły głosu. Dzięki nim możemy używać napędu jako zwykłego odtwarzacza płyt kompaktowych, do czego nie potrzebujemy ani myszy, ani klawiatury. Napęd CD ROM działa właściwie tak samo, jak normalny odtwarzacz płyt kompaktowych. Oczywiście nie posiada tylu przycisków i regulatorów. Sterowanie CD ROM-em odbywa się bezpośrednio z poziomu Windows. Po uruchomieniu programu z CD ROM-u komputer przejmuje bezpośrednio kontrolę nad napędem. Jeśli z kolei na CD ROM-ie znajdują się zwykłe dane, na przykład zbiór clipartów, CD ROM będzie traktowany jako każdy inny dysk systemu. Jednakże z jednym wyjątkiem: na CD ROM-ie nie będzie możliwy zapis danych. Płyty kompaktowe możemy odtwarzać w Windows za pomocą programu Odtwarzacz CD. Niektóre napędy CD ROM do obsługiwania płyt kompaktowych posiadają kilka dodatkowych przycisków. Lepszą kontrolę podczas odgrywania płyt kompaktowych, zapewniają jednak odpowiednie programy do ich odtwarzania.


Napędy CD-RW:
Napędy tego typu pozwalają użytkownikowi nie tylko odczytywać płyty CD-Rom oraz CD-Audio lecz również zapisywać na płytach jednokrotnego nagrywania (CD-Recordable) i płytach wielokrotnego zapisu (CD-Rewritable). Archiwizacja danych na płytach CD-R i CD-RW jest dzisiaj chyba najprostszym i najtańszym ze sposobów przechowywania informacji. Większość ze współczesnych napędów CD-RW pracuje z prędkościami zapisu płyt CD-R rzędu 24X-32X. Wykorzystują one technologie Zone-CLV co pozwala na zmniejszenie prędkości obrotowej krążka do ok. 8000obr/min. Wewnętrzna część płyty nagrywana jest z prędkością 16X, środkowa 20X a zewnętrzna 24X. Aby taki sposób nagrywania mógł pracować niezbędne jest wykorzystanie jednej z technologii gwarantowanego zapisu takich jak BURN-Proof, Power Burn czy Just Link. Mechanizmy te są obecnie używane w większości napędów CD-RW co pozwala uniknąć uszkodzenia nośnika w razie przerwy w dopływie danych do nagrywarki